Trồng trọt và ánh sáng

Trong tiết trời âm u, đặc biệt trong những tháng cuối năm, ánh sáng là cực kỳ quan trọng đối với cây cối. Cây cối có 3 phản ứng với ánh sáng, bao gồm quang hợp, hướng quang và ảnh hưởng chu kỳ ánh sáng.

Trong đó, theo lẽ đương nhiên, quang hợp là quá trình mà tất cả các sự sống trên trái đất phụ thuộc. Năng lượng bức xạ từ mặt trời được chuyển hóa thành năng lượng hóa học. Năng lượng này được lưu trữ trong các liên kết hóa học trong đường như glucose và fructose.

Hướng quang là sự vận động của thực vật về phía ánh sáng. Hẳn là bạn đã nhìn thấy hiện tượng các cây trồng trong nhà có xu hướng hướng về phía cửa sổ. Đó chính là tính hướng quang của thực vật. Các hormone tăng trưởng được sản sinh gây ra hiện tượng các tế bào thân ở phía tiếp nhận ánh sáng tăng lên nhiều lần, hệ quả là cây sẽ nghiêng dần về phía ánh sáng. Tiếp đó, các lá cây cũng có xu hướng tiến gần hơn về phía nguồn sáng và sắp xếp sao cho tiếp xúc được nhiều ánh sáng nhất.

Phản ứng thú vị nhất là ảnh hưởng chu kỳ ánh sáng. Đây là phản ứng của thực vật với bóng tối và được điều khiển bởi sắc tố phytochrom trong lá cây. Sắc tố này ở hai dạng phụ thuộc vào chúng nhận được nhiều hay không ánh sáng đỏ. Phản ứng này điều khiển một số phản ứng khác nhau của thực vật như nảy mầm, độ dài của thân cây, trạng thái tiềm sinh, và nở hoa ở các cây thực vật nhạy cảm dài ngày.

Một vài loại thực vật nhạy cảm dài ngày phổ biến được trồng để làm cảnh yêu cầu các điều kiện ánh sáng nhất định thì mới nở hoa. Cây trạng nguyên và hoa cúc là các cây ngắn ngày. Để chúng nở hoa, buổi tối (giai đoạn không ánh sáng) phải dài hơn 12 tiếng liên tục. Một vài loại thực vật nhạy cảm đến mức nếu giai đoạn tối bị ngắt quãng bởi một tia sáng thì chúng sẽ không nở hoa. Ngược lại, cây dài ngày đòi hỏi trên 12 tiếng đồng hồ ánh sáng để nở hoa. Một cây dài ngày phổ biến là hoa quỳnh. Nhiều loại cây không có các yêu cầu khắt khe này và được gọi là hoa trung tính. Trong khi đó, hoa cúc tây lại có yêu cầu cả về dài ngày và ngắn ngày.

Một vài hạt giống cũng có tính nhạy cảm với ánh sáng. Sự nảy mầm được điều khiển bởi phản ứng trong sắc tố phytochrome. Nhiều loại rau riếp phải có ánh sáng thì mới nảy mầm được. Rau riếp được đóng gói và phân phát trong giấy bạc để tránh bị nảy mầm trước khi gieo trồng. Phần lớn các hạt cỏ thuộc loại này. Bạn đã bao giờ để ý thấy cứ khi nào bạn canh tác là cỏ lại mọc lên rất nhiều? Các hạt giống cỏ nằm im trong đất hàng vài năm và chờ cho đến khi bạn xới đất lên để chúng có đủ ánh sáng để nảy mầm.

Sắc tố Phytochrome cũng điều khiển sự dài ra của thân, cành. Cây thân gỗ trong tình trạng thiếu ánh sáng chính là một ví dụ. Phản ứng ánh sáng của phytochrome cũng hướng các mầm hạt vươn lên qua lớp đất phủ về phía ánh sáng.

Phản ứng chu kỳ sáng cuối cùng là sự thúc đẩy trạng thái tiềm sinh. Sẽ rất không tốt nếu chúng ta chuyển cây ra khỏi khu vực chúng thường sống. Ví dụ, một cây gỗ thích có hạt giống lấy từ khu phía Nam nhưng lại được trồng ở phái Bắc sẽ không thể đi vào trạng thái kiềm sinh sớm để tránh khỏi bị ảnh hưởng bởi mùa đông giá rét. Do đó, nên mua hạt giống/cây giống có nguồn gốc vùng có cùng vĩ độ với nơi định trồng.

Cách mà cây cối phản ứng lại ánh sáng là một chủ đề vô cùng thú vị. Hãy nhớ rằng trong những ngày ánh sáng yếu như thời điểm cuối năm này, cây cối của bạn đang phản ứng lại ánh hoặc bóng tối theo nhiều cách khác nhau, nhất là khi trồng một loại cây như cây phật thủ để có những trái phật thủ đẹp nhất